Theo đó, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku; dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu giai đoạn 1; việc bổ sung ngân sách chi thường xuyên (nguồn viện trợ không hoàn lại nước ngoài) năm 2025; việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước;  việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công. Đồng thời, thảo  luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân.

        Các đại biểu Quốc hội quan tâm tới một số nội dung trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân như quy định thành lập các Tòa chuyên trách gồm Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ tại một số Tòa án nhân dân khu vực; mô hình tổ chức của hệ thống TAND; phân định thẩm quyền; việc giao tòa án khu vực xét xử vụ án hình sự có khung hình phạt đến 20 năm;  độ tuổi xem xét bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao…

          Một số ý kiến đại biểu cho rằng, cần cân nhắc quy định thành lập các Tòa chuyên trách gồm Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ tại một số Tòa án nhân dân khu vực, vì thực tiễn xét xử hiện nay cho thấy số lượng vụ án trong hai lĩnh vực này là không lớn, thậm chí tại nhiều tỉnh, thành phố hầu như không phát sinh loại án này trong cả năm; nếu thành lập là không hợp lý, sẽ kéo theo việc bổ nhiệm thêm chức danh lãnh đạo, biên chế, trong khi hiệu suất xét xử của các tòa này trong bối cảnh hiện nay vẫn thấp. Đại biểu đề xuất có thể bố trí thẩm phán chuyên trách trong Tòa Kinh tế hoặc Tòa Dân sự đảm nhiệm các vụ việc về phá sản hoặc sở hữu trí tuệ thay vì tổ chức thêm tòa chuyên trách sẽ phù hợp với thực tiễn hơn. Có đại biểu đề nghị nghị giao tòa án cấp tỉnh xét xử vụ án về phá sản, sở hữu trí tuệ thay vì giao cho tòa án khu vực vì lượng án này không nhiều.

           Tuy nhiên,theo Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí, hiện nay số lượng án về phá sản, sở hữu trí tuệ chưa quá lớn nhưng trong xu hướng phát triển, hội nhập thì yêu cầu đặt ra phía trước lại rất lớn, đòi hỏi sự chuyên sâu. Đây cũng là vấn đề luôn nhận được sự quan tâm khi doanh nghiệp, các nước có nhu cầu đầu tư lớn ở Việt Nam. Hiện nay số án này chưa lớn nên gắn với tòa khu vực, sắp tới khi nhu cầu lớn thì phải chấp nhận nó là tòa chuyên biệt. TAND tối cao sẽ có kế hoạch đào tạo đội ngũ thẩm phán để đáp ứng yêu cầu phát triển.

           Một số đại biểu đồng tình việc lập tòa án khu vực và đánh giá việc phân quyền, tăng thẩm quyền cho tòa này là mạnh mẽ, quyết liệt nhất từ trước tới nay. Tòa này được thực hiện xét xử các vụ án, vụ việc từ hình sự, dân sự, hành chính, kinh tế đến phá sản, sở hữu trí tuệ. Đại biểu có ý kiến, giao tòa án khu vực xét xử vụ án hình sự có khung hình phạt đến 20 năm là thỏa đáng. Nếu giao cả các vụ có mức phạt đến chung thân, tử hình thì chưa ổn vì liên quan đến quyền sống của con người.

Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí cho biết, mô hình tổ chức tòa án cần có lộ trình để đồng bộ với cơ quan tố tụng khác, phù hợp với năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ thẩm phán hiện nay, nên tuy giao hết về cho tòa án khu vực nhưng còn tỷ lệ án trên 20 năm, chung thân, tử hình nằm ở cấp tỉnh. Một số nơi vùng sâu, vùng xa thì tòa khu vực dù có thành lập và tăng cường nhân lực thế nào thì trước mắt không thể đáp ứng, an tâm được với mức án trên 20 năm tù, chung thân, tử hình.

          Dự thảo luật quy định, một trong những điều kiện để được xem xét bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao là “có độ tuổi từ đủ 45 tuổi trở lên”. Đại biểu cho rằng, việc đưa ra tiêu chuẩn về độ tuổi cứng như vậy là chưa thực sự hợp lý và cần được cân nhắc kỹ lưỡng và đề nghị không nên quy định tiêu chuẩn độ tuổi từ 45 tuổi trở lên như dự thảo mà chú trọng đến các tiêu chuẩn về năng lực chuyên môn, thời gian công tác, kinh nghiệm xét xử, đạo đức nghề nghiệp để lựa chọn người có thể được bổ nhiệm làm thẩm phán TAND tối cao.

                 Góp ý về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, các đại biểu đồng tình cao việc cần sửa đổi để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

 Đồng thời đóng góp nhiều ý kiến về  bổ sung chức danh cán bộ điều tra, giám định viên kỹ thuật hình sự để đồng bộ với Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), Luật Giám định tư pháp năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2018, 2020); sửa đổi, bổ sung quy định về các ngạch Kiểm sát viên, bổ nhiệm Kiểm sát viên, tiêu chuẩn bổ nhiệm Kiểm sát viên, Kiểm sát viên chính, Kiểm sát viên cao cấp, bổ nhiệm Kiểm sát viên trong trường hợp đặc biệt, nhiệm kỳ của Kiểm sát viên, Hội đồng thi tuyển Kiểm sát viên...để bảo đảm đồng bộ, thống nhất với dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), Luật Tổ chức Tòa án nhân dân…bảo đảm đúng tiến độ, lộ trình theo kết luận của Bộ Chính trị và yêu cầu của Quốc hội.

           Về hệ thống Viện kiểm sát nhân dân, các đại biểu nhất trí với 3 cấp (VKSNDTC, VKSND cấp tỉnh, VKSND khu vực); kết thúc hoạt động của VKSND cấp cao và VKSND cấp huyện./.

                                                                                                                         Hồng Thanh