Đồng thời thảo luận, đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025; phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2023; việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước; công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024; kết quả thực hiện mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2024.

Tán thành với kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025, các đại biểu Quốc hội đề nghị, cần tiếp tục đột phá thể chế, đổi mới tư duy, nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Đại biểu Lã Thanh Tân (Hải Phòng) đề xuất với Chính phủ giải pháp về phát triển công nghiệp vật liệu.

Theo đại biểu, thực tiễn phát triển công nghiệp Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, mức độ tăng trưởng mang tính bền vững còn chậm, còn phụ thuộc và bị chi phối rất nhiều từ những lý do ngoại cảnh do không chủ động được công nghệ lõi và nguồn cung nguyên, vật liệu.

Các ngành sản xuất từ khai khoáng, luyện kim, ô tô đến da giầy, dệt may… vẫn chủ yếu là gia công, lắp ráp; ngành công nghiệp phụ trợ cũng như tỷ lệ nội địa hóa trong cấu thành sản phẩm là rất thấp. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm hạn chế tính cạnh tranh của ngành công nghiệp trong nước trong việc tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đặc biệt, cường quốc đang dùng nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa làm tiêu chí để áp đặt chính sách thuế quan.

Theo các chuyên gia, để tăng tính chủ động trong phát triển công nghiệp, bên cạnh việc làm chủ công nghệ lõi, cần xác định: vật liệu là một ngành công nghiệp mang tính quyết định cho sự phát triển của mọi ngành công nghiệp khác, bởi vật liệu có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các thị trường sản xuất, là điều kiện cần thiết để phát triển nền công nghiệp hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập; vật liệu công nghiệp là yếu tố có tính nền tảng, là nguyên liệu đầu vào cho các thị trường sản xuất hàng hóa, có hiệu ứng lan tỏa, tác động tích cực thúc đẩy sự phát triển các ngành công nghiệp khác; là yếu tố tác động mạnh tới tăng trưởng kinh tế, là cơ sở phát triển cho nhiều ngành, nghề và sản phẩm mới, tạo điều kiện khai thác tối ưu các nguồn lực phục vụ phát triển sản xuất, nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, vị thế cạnh tranh và tham gia toàn cầu hóa.

Theo báo cáo về công nghệ của cơ quan chức năng, ngành công nghiệp vật liệu Việt Nam vẫn còn khoảng cách đáng kể so với công nghệ cao của thế giới. Một số ngành sản xuất như: luyện kim, thép có tăng trưởng nhưng mức độ còn thấp và vẫn phụ thuộc vào nguyên liệu và công nghệ, máy móc thiết bị nhập khẩu; Ngành sản xuất vật liệu cao su và plastic được đánh giá là đã tiếp cận và khẳng định được vị thế trên thị trường quốc tế, tuy nhiên việc đổi mới công nghệ, dây chuyền sản xuất đang là trở ngại do các thiết bị, máy móc đều phải nhập khẩu. Đáng chú ý 70 - 80 % nguyên liệu cho ngành dệt may, da giầy đang phải nhập khẩu từ nước ngoài khu vực FTA…

Từ những phân tích đó, đại biểu Lã Thanh Tân  đề xuất Chính phủ quan tâm một số vấn đề.

Thứ nhất, cần xác định việc phát triển công nghiệp vật liệu là một trong những yếu tố then chốt để đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp hiện đại, giải bài toán phụ thuộc nguyên, vật liệu, nâng cao tính tự chủ cho nền kinh tế; từ đó có chiến lược xây dựng, phát triển, hình thành các doanh nghiệp, tập đoàn lớn trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, sản xuất vật liệu, nghiên cứu và phát triển vật liệu mới;

Thứ hai, có giải pháp lâu dài để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ và một số ngành công nghiệp vật liệu cơ bản quan trọng để khắc phục sự phụ thuộc vào nguồn nguyên, vật liệu, linh phụ kiện đầu vào nhập khẩu; hỗ trợ nâng cao năng lực các doanh nghiệp thông qua các giải pháp hỗ trợ về tín dụng, nguồn nhân lực, đổi mới sáng tạo và phát triển thị trường cũng như các ưu đãi về thuế và đất đai...

Thứ ba, có chính sách đủ mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư và phát triển công nghiệp vật liệu phục vụ sản xuất hoặc chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp theo hướng gia tăng các ngành công nghiệp vật liệu, vật liệu mới, sản phẩm công nghệ cao; thúc đẩy chuyển giao công nghệ và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa của các sản phẩm công nghiệp; hình thành các khu công nghiệp chuyên biệt sản xuất nguyên liệu, vật liệu phục vụ công nghiệp;

Thứ tư, hoàn thiện chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ; định hướng quy hoạch cụm công nghiệp hỗ trợ với cơ sở hạ tầng hoàn thiện, tập trung vào các công đoạn có lợi thế cạnh tranh rõ rệt để thu hút đầu tư FDI; nâng cao các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về sản phẩm, bảo vệ môi trường, tài nguyên và tiết kiệm năng lượng phù hợp với tiêu chuẩn của khu vực và thế giới trong thu hút đầu tư FDI.

Thứ năm, nghiên cứu xây dựng sớm trình Quốc hội Luật Công nghiệp trọng điểm trong thời gian tới.

 Một số đại biểu đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy 3 động lực tăng trưởng mới: khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Trong đó, Chính phủ cần sớm ban hành Chương trình hành động quốc gia về phát triển kinh tế số. Theo đại biểu, cần phải kiên trì ba đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực; cơ cấu lại ba động lực truyền thống gồm xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng; có chính sách mới nhằm khơi thông ba động lực tăng trưởng mới gồm khoa học- công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát huy động lực về không gian phát triển mới từ Nghị quyết của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025.

Cùng với đó, đại biểu cũng kiến nghị, cần quan tâm hơn nữa tới phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế của đất nước trong ba lĩnh vực: nông nghiệp, kinh tế biển và tài chính - ngân hàng.

          Một số đại biểu đề nghị bổ sung một số chính sách như: ưu đãi thuế, tín dụng và đất đai cho doanh nghiệp thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo, sản xuất sạch và tiết kiệm tài nguyên; khuyến khích phát triển thị trường tài chính xanh, thí điểm phát hành trái phiếu xanh doanh nghiệp và địa phương; xây dựng khung pháp lý cho áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với đổi mới sáng tạo để Việt Nam trở thành trung tâm thí điểm công nghệ mới trong khu vực Đông Nam Á. Chính phủ sớm ban hành Chương trình hành động quốc gia về phát triển kinh tế số đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, với mục tiêu đưa tỷ trọng kinh tế số đạt ít nhất 25% GDP vào năm 2030 và 35% vào năm 2045.

Đại biểu cũng đề nghị, Chính phủ cần ưu tiên triển khai một số nội dung trọng tâm như: thiết lập hạ tầng số quốc gia đồng bộ, tốc độ cao, bảo đảm mỗi người dân có một danh tính số, mỗi doanh nghiệp có một mã số hoạt động liên thông; mở rộng trục dữ liệu quốc gia, kết nối liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương; ban hành quy định cụ thể về khai thác, chia sẻ, tái sử dụng và bảo mật dữ liệu công; khuyến khích đầu tư phát triển các nền tảng công nghệ Make in Vietnam, thương mại điện tử xuyên biên giới, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hành chính công, y tế, giáo dục, tài chính – ngân hàng.

Cùng với đó, cần thiết lập khung pháp lý linh hoạt cho các mô hình kinh doanh số mới như sàn giao dịch số, ngân hàng số, tài sản ảo, token hóa tài sản, đồng thời kiểm soát rủi ro về bảo vệ người tiêu dùng và an ninh mạng./.

                                                                                                         Hồng Thanh